TALIA JA – TY: zajrzyj w głąb siebie - recenzja gry terapeutki Urszuli Krasny.

Rosnące zainteresowanie grami planszowymi sprawiło, że te zaczęły się pojawiać nie tylko na stołach, ale także podczas szkoleń biznesowych czy w gabinetach psychoterapeutów. W terapii zastosowanie znalazły wszelkie gry poruszające tematykę emocji (np. Dixit, Gra na emocjach, Empatia itp.). 

Nic więc dziwnego, że terapeuci zaczęli myśleć nad grami przydatnymi w ich pracy. Przykładem takiej gry jest bohaterka dzisiejszej recenzji, czyli Talia Ja- Ty stworzona przez terapeutkę Gestalt Urszulę Krasny. Ja – Ty to koncepcja relacji stworzona przez Martina Bubera. Dialog w rozumieniu Bubera zakłada partnerstwo w relacji z innym, otwartość, bliskość w spotkaniu i poczucie ważności dla partnerów. Podkreślona zostaje podmiotowość, wartość każdego z partnerów, poznanie i zrozumienie. W filozofii dialogu zwraca się też uwagę na przestrzeń i sposoby nawiązania relacji Ja-Ty. 

Czy obcowanie z tymi kartami było terapeutycznym doświadczeniem? A może to była droga przez mękę? Przekonajcie się sami. Zapraszam do lektury naszej recenzji.

CO ZAWIERA GRA

Patrząc na sklepowe czy internetowe półki z grami naszą uwagę przyciągają barwne pudełka z pięknymi grafikami. Mniejsze (takie dosłownie na talię kart), większe i bardzo duże. Trzeba przyznać, że zdecydowana większość z nich ma bardzo kolorowe, chwytliwe opakowania.

Zupełnie inaczej jest z bohaterką dzisiejszej recenzji. Talia Ja – Ty, czyli 50 kart i instrukcja (w formie składanej ulotki) umieszczona jest w małym, czarnym pudełku. Minimalizm bije od pierwszego rzutu okiem. Czarne pudełko, białe napisy i tyle. W końcu to narzędzie terapeutyczne, w którym zawartość liczy się bardziej niż wizerunkowe bajery. 

Przyjrzyjmy się bliżej kartom – każda z nich zawiera w sobie dwa pytania. Jedno jest pytaniem otwartym (a w zasadzie kilkoma pytaniami w jednym) związanym z osobistą historią, doświadczeniami czy relacjami. Np.: „Z jaką postacią z bajki identyfikowałeś/łaś się w dzieciństwie? Czy możesz ją opisać? Czy dzisiaj te cechy jakoś Cię opisują?” 

Drugi rodzaj pytań to pytania relacyjne dotyczące emocji, przekonań i interakcji. Np.: „Czy jest coś takiego, co w naszej relacji mogłoby Cię zranić?” 

Analizując pytania można zauważyć, że mają one różną głębię – część jest dość ogólna, powierzchowna, nie wymagająca większego wejrzenia w siebie czy relację. Są jednak takie pytania, które będą wymagały głębszego zastanowienia a może i staną się początkiem dłuższych rozmów.

CEL GRY

Cel gry najlepiej opisała sama autorka, Urszula Krasny, na stronie gry: 

„Talia Ja-Ty służy do tego, aby grać z innymi i pogłębiać więzi. Albo by korzystać z niej samodzielnie do lepszego poznania siebie i rozwoju indywidualnego. Możesz używać jej w grupie znajomych lub przyjaciół. Możesz ją zabrać na randkę (byle nie pierwszą :) i użyć do zbudowania wyjątkowej relacji. Możesz z nią ponownie zobaczyć partnera, z którym spędziliście ostatnie 30 lat Waszego życia. Możesz ją również wykorzystać jako narzędzie do pracy grupach (np. podczas warsztatów, treningów itp). 

Pytania są dla mnie jak okna. Dopiero kiedy naprawdę próbuję odpowiedzieć i zadaję sobie trud poszukania własnej prawdy, otwieram okno i rozglądam się w swoim wewnętrznym świecie. Dopóki nie zadam sobie pytania, albo ktoś mi go nie zada, to konkretne okno pozostaje zasłonięte.”

PRZYGOTOWANIE GRY

Niezależnie od wybranej formy rozgrywki (samotnej, w parze czy w jednej z wersji przeznaczonych dla grupy) przygotowanie gry polega po prostu na potasowaniu talii kart i rozdaniu każdemu uczestnikowi trzech kart. Pozostałe karty układamy w zakrytym stosie w zasięgu ręki wszystkich graczy.

PRZEBIEG GRY

Uogólniając przebieg rozgrywki niezależnie od wybranej formy (oczywiście bez wersji solo) wygląda ona w następujący sposób: Każdy z graczy dostaje 3 karty, na których ma po dwa pytania – jedno ogólne i jedno relacyjne. Gracz rozpoczynający zadaje wybranej osobie jedno pytanie wybrane z 6 dostępnych łącznie na posiadanych kartach. Gracz wsłuchuje się w odpowiedź wybranej osoby a następnie odrzuca kartę, z której zadał pytanie oraz dodatkowo jedną z kart z ręki. Z talii kart dobiera 2 nowe karty. Kolejka zadawania pytania przechodzi na osobę, która przed chwilą udzielała odpowiedzi – teraz ona zadaje pytanie wybranej przez siebie osobie.

Wariant solo

Autorka gry poleca, aby przy samodzielnym korzystaniu z Talii wyznaczyć sobie limit czasowy zabawy na poziomie 15 -20 minut oraz udzielać odpowiedzi pisemnie. Takie zagłębienie się w siebie pozwoli nam lepiej się poznać/ zrozumieć oraz da nam rozwój indywidualny.

Gra w trzy osoby

Jeśli do stołu zasiądą 3 osoby to najlepiej zabawę przeprowadzić w następujący sposób: grę zaczyna osoba A – zadaje ona to samo pytanie graczowi B i C. Następnie gracz B zadaje pytanie graczom A i C. Na koniec gracz C wybiera pytanie dla gracza A i B.

Gra w grupie

Nie od dziś wiemy, że poza terapią indywidualną, ważną rolę odgrywa terapia grupowa. W tym celu można także wykorzystać talię Ja – Ty, choć dobrze, żeby grupa składała się z osób, które choć trochę już siebie znają i sobie ufają. Bowiem rozmowa na poważne tematy nie jest łatwa nawet w gronie bliskich osób… 

Talie Ja i Ty w grupie możemy wykorzystać na jeden z trzech sposobów: 

(I) Swobodna rozgrywka – przebieg gry jest klasyczny, czyli osoba zaczynająca wybiera osobę, której zada jedno pytanie z tych dostępnych na 3 kartach w ręce, odrzuca potem tę kartę i jedną dodatkową oraz dociąga z talii 2 nowe karty. Następnie osoba, która przed chwilą odpowiadała na pytanie wybiera osobę, której zada pytanie itd. Tutaj możemy mieć sytuację, że niektórzy gracze dostaną więcej pytań a inni mniej. 

(II) Pytanie do grupy – osoba rozpoczynająca grę losuje 3 karty, wybiera jedno z pytań na nich widniejących a następnie zadaje je osobie po swojej prawej stronie. Osoba ta udziela odpowiedzi a następnie to samo pytanie zadaje kolejnej osobie po swojej prawej stronie. Tura z tym pytaniem trwa aż do momentu, gdy wszyscy uczestnicy udzielą na nie odpowiedzi. Następnie kolejna osoba losuje 3 karty, wybiera pytanie i zadaje je osobie po swojej prawej stronie. Rozgrywka kończy się dopiero wtedy, gdy każdy uczestnik grupy zada swoje pytanie.

ZAKOŃCZENIE GRY

Gra kończy się, gdy: 

(I) skończy się talia kart lub jej część przeznaczona na pojedynczą rozgrywkę 

(II) Gracz lub wszystkie osoby grające są na tyle usatysfakcjonowane dotychczasowymi pytaniami i odpowiedziami, że nie chcą tego „zagadywać” 

(III) gra spontanicznie przekształca się w rozmowę ożyciu, relacjach, wyborach i doświadczeniach.

WRAŻENIA

Kiedyś Wam już chyba o tym pisałam, że z wykształcenia jestem psychologiem – co prawda społecznym/ biznesowym, nie klinicznym ale psychologiem. Z racji tego zawodu, jak również doświadczenia w pracy z innymi ludźmi (wcześniej w HR biznesie czy teraz w pracy opiekuńczo – wychowawczej) wiem jak ciężko jest prowadzić szczere rozmowy…Ba…ciężko nam samym zagłębić się tak szczerze w siebie. Talia Ja – Ty okazuje się tutaj pomocna. Prościej jest zachęcić męża/ żonę czy partnera/partnerkę do psychologicznej gry, niż tak prosto z mostu oświadczyć: Choć porozmawiamy o życiu, problemach, naszej relacji itp. Próba wciągnięcia w szczerą rozmowę zawsze wywołuje opór… bo jak to tak się otwierać… może powiem coś, co postawi mnie w dziwnym świetle. 

Poza tym nawet jeśli jest wola rozmowy czy dyskusji to ludzie czasem po prostu nie wiedzą jak zacząć? Jak zadać pytanie, żeby nie było zbyt nachalne, żeby nie urazić tej drugiej strony? Pytania w talii Ja – Ty zostały opracowane przez terapeutkę z ogromnym doświadczeniem w takich rozmowach – są więc tak sformułowane, że brzmią jak pytania z testu psychologicznego albo wywiadu ustrukturyzowanego. Jakoś tak łatwiej się na nie odpowiada. Jeśli osoby potraktują zabawę na wzór rozwiązywania psychotestu mogą nawet nie poczuć głębi pytań, a z pewnością pogłębią spojrzenie w siebie czy w relację z drugą osobą/osobami.

Do zabawy można zasiąść samodzielnie lub w grupie nawet do 20 osób (choć tak liczną grupową terapię trudno mi sobie wyobrazić). Ja miałam okazję przetestować talię w wersji solo, w relacji z moim mężem i w rodzinnej grupie z naszą nastolatką (minimalny wiek uczestników to 13 lat). Skalowalność jest dobra w każdym składzie. Samodzielnie możemy zrobić coś, na co niezbyt często w dzisiejszym pędzie mamy czas, czyli zagłębić się w siebie i przeanalizować co nas męczy, znaleźć obszary do poprawy, słowem – mieć motywację do samorozwoju. W relacji z partnerem możemy przepracować różne problematyczne obszary i odkryć, co trzeba poprawić w naszej relacji. Rodzinnie w grupie rodzice – dzieci każda ze stron może okryć, coś nowego o drugiej stronie. Być może dzieci lepiej zrozumieją swoich rodziców, a rodzice zobaczą z czym borykają się ich dzieci.

W zależności od tego ile osób zaprosimy do zabawy, czas gry może być różny. Samodzielne spotkanie z talią według sugestii autorki powinno trwać 15-20 minut. Zabawa w parze lub grupowa potrwa z pewnością dłużej (godzinę czy dwie) choć gracze mają wpływ na czas gry. Jednym z warunków zakończenia zabawy jest nasycenia graczy – jeśli więc para/grupa uzna, że ma dość pytań i odpowiedzi, zabawa zostanie zakończona.

Tam gdzie karty, tak też jest losowość. Losowe dobranie 3 kart na rękę gracza ukierunkowuje poniekąd to, jakie będą padały pytania. Wybierać bowiem będą 1 z 6 pytań dostępnych na posiadanych kartach. Może akurat padnie takie pytanie, które zaprowadzi rozmowę na oczekiwane tory. Trzeba też pamiętać, że odpowiedzi graczy mogą zapoczątkować dyskusję w jakimś stopniu niezależną od pytań.

Losowy dobór kart (a więc losowa pula pytań do dyspozycji) z pewnością wpływa pozytywnie na regrywalność gry. Raczej nie będzie sytuacji pytań powtarzających się w tej samej kolejności a to będzie miała przełożenie na różny sposób przebiegu rozmów. Jednak trzeba wziąć pod uwagę, że nie jest to taka klasyczna gra, która co jakiś czas będzie trafiać na nasz stół. Talia „Ja- Ty” to gra psychologiczna, a w zasadzie narzędzie terapeutyczne. Skorzystamy z niej w określonych sytuacjach – w pracy nad sobą, w pracy terapeutycznej z grupą czy w pracy nad swoją relacją małżeńską/partnerską. Trudno oczekiwać, żebyśmy co tydzień czy inny okres czasu znajdowali w sobie siły na spojrzenie w siebie czy analizę swojej relacji z drugim człowiekiem. Ja tej talii nie traktuję raczej jako grę – bardziej jako narzędzie pomocne w pewnych sytuacjach.

Dla kogo jest talia „Ja – Ty”? Cytując za autorką talii: „Talia Ja- TY jest dla Ciebie jeśli: 

a) chcesz przyjrzeć się własnej historii - po raz pierwszy, albo po raz kolejny - i zastanowić się jak wpływa na Twoją teraźniejszość i związki z innymi ludźmi.

b) Ciekawi Cię poznawanie innych z ich historią, wrażliwością i emocjonalnością.

c) Zakochujesz się w kimś, albo już od dawna kochasz, i chcesz pogłębić Waszą relację, albo odkryć te jej aspekty, które są dla Was trudne.

d) Chcesz się przyjrzeć Twojej relacji z Tobą samą/samym (wewnętrzne dziecko/ wewnętrzny krytyk...).

e) Lubisz poznawać, rozmawiać, czuć się blisko drugiego człowieka

f) Jesteś gotowy/a pokazywać siebie (w odpowiedziach), albo chcesz się tego nauczyć.

g) Szukasz narzędzi do pracy indywidualnej lub grupowej (do gabinetu, na warsztaty, na szkolenia). 

Talia Ja-Ty może być pomocna dla każdego bez względu na tożsamość i orientację seksualną, wiek, kolor skóry, pochodzenie czy poglądy.”

Czy konieczne jest posiadanie tej talii w swojej kolekcji? Trudno na to pytanie odpowiedzieć jednoznacznie – nie jest bowiem typowa gra. To raczej narzędzie terapeutyczne. Dla psychoterapeutów i psychologów prowadzących praktykę kliniczną z pewnością będzie to cenne narzędzie. Dla szarego człowieka…na pewno będzie to ciekawe doświadczenie w relacji z samym sobą czy innymi ważnymi osobami. Choć raczej doświadczenie jednorazowe lub maksymalnie kilkurazowe (o czym wspomniałam przy okazji pisania o regrywalności tego tytułu). Biorąc pod uwagę cenę talii (110zł) ciężko oczekiwać, żeby była powszechna w domach graczy. 

Ja osobiście cieszę się, że miałam okazję obcowania z tą grą. Być może jak sytuacja epidemiologiczna się uspokoi i wrócę do pełni pracy opiekuńczo – wychowawczej spróbuję choć częściowo wykorzystać Talię Ja- Ty w pracy wychowawczej z grupą młodzieży z internatu, w którym pracuję. Choć szczerze mówiąc boję się, że ciężko będzie młodzieży w pełni otworzyć się przez kolegami/koleżankami. Nie mam doświadczenia terapeutycznego, które jest tutaj niezwykle pomoce. Prędzej pewnie w pracy wychowawczej czy terapeutycznej (bo i takie sytuacje nam wychowawcom się zdarzają) skorzystam z niektórych pytań do rozmowy z wychowankiem potrzebującym wsparcia.

Liczba graczy: 1 - 20 osób 

Wiek: od 13 lat 

Czas gry: 10 - 120 minut 

Rodzaj gry: gra psychologiczna, 

gra terapeutyczna

gra karciana

Zawartość pudełka: 

* 50 kart z 2 pytaniami na każdej 

 *1 instrukcja. 

Wydawnictwo: Alec's Red House 

Urszula Krasny

Cena: 110 zł (I 2021 r.) 

Autor: Urszula Krasny

Dziękujemy autorce Urszuli Krasny za przekazanie talii Ja- Ty do testów i recenzji.